Không ít người âm thầm chịu đựng cảm giác đau rát, ngứa ngáy, chảy máu hậu môn mỗi lần đi đại tiện. Họ biết rõ có điều gì đó không ổn, nhưng lại ngần ngại chia sẻ. Đó chính là bệnh trĩ – căn bệnh “khó nói” nhưng lại cực kỳ phổ biến trong xã hội hiện đại.

Theo thống kê của Hội Hậu môn – Trực tràng Việt Nam, có đến 35–50% người trưởng thành từng ít nhất một lần mắc trĩ trong đời, nhưng chỉ một phần nhỏ trong số đó chủ động điều trị sớm. Vậy bệnh trĩ là gì? Vì sao nó xảy ra và có thể chữa dứt điểm không? Cùng bác sĩ chuyên khoa đi tìm lời giải qua bài viết dưới đây. (1)

Bệnh trĩ là gì?

Bệnh trĩ là một trong những bệnh lý phổ biến nhất vùng hậu môn – trực tràng, xảy ra khi các đám rối tĩnh mạch tại khu vực này bị giãn quá mức, tạo thành các búi trĩ gây khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Trong dân gian, bệnh trĩ còn được gọi là “lòi dom” – một tên gọi phần nào phản ánh sự phiền toái và ngại ngùng mà người bệnh thường phải chịu đựng.

Tùy theo vị trí xuất hiện của búi trĩ, bệnh trĩ được chia thành ba loại:

• Trĩ nội: Búi trĩ hình thành bên trong ống hậu môn, thường khó nhận biết ở giai đoạn đầu vì không gây đau rõ rệt.

• Trĩ ngoại: Búi trĩ lộ rõ bên ngoài hậu môn, dễ quan sát, thường gây đau rát, sưng tấy.

• Trĩ hỗn hợp: Là sự kết hợp của cả trĩ nội và trĩ ngoại, biểu hiện phức tạp và dễ tiến triển nặng.

Ngoài ra, bệnh trĩ được phân loại theo 4 cấp độ, từ nhẹ đến nặng. Ở những giai đoạn đầu, người bệnh có thể chỉ bị chảy máu nhẹ khi đi đại tiện. Tuy nhiên, nếu không điều trị kịp thời, búi trĩ có thể sa ra ngoài hoàn toàn, gây đau đớn dữ dội, khó khăn khi ngồi, thậm chí dẫn đến viêm nhiễm hoặc hoại tử.

Việc hiểu rõ bản chất của bệnh trĩ giúp người bệnh chủ động phát hiện sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, tránh những biến chứng không mong muốn.

Nguyên nhân gây bệnh trĩ

Bệnh trĩ không phải là bệnh lý tự phát mà hình thành do nhiều yếu tố tác động, đặc biệt là từ thói quen sinh hoạt không lành mạnh và lối sống thiếu vận động. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

 Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài
Việc đi đại tiện phải rặn mạnh sẽ tạo áp lực lớn lên tĩnh mạch hậu môn, lâu ngày gây giãn và phình tĩnh mạch, hình thành búi trĩ.

 Ngồi lâu hoặc đứng quá lâu
Những người làm việc văn phòng, tài xế, thợ may, giáo viên… thường xuyên ngồi hoặc đứng một chỗ trong thời gian dài, khiến máu lưu thông kém, làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.

 Chế độ ăn uống thiếu khoa học
Ăn ít rau xanh, chất xơ, uống ít nước khiến phân khô, khó đi ngoài, gây táo bón – một nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bệnh trĩ.

 Mang thai và sau sinh
Phụ nữ mang thai, đặc biệt trong 3 tháng cuối, thường bị gia tăng áp lực lên vùng chậu và tĩnh mạch hậu môn. Sau sinh, do thay đổi nội tiết và táo bón hậu sản, nguy cơ mắc trĩ cũng rất cao.

 Thừa cân, béo phì, lười vận động
Cân nặng dư thừa khiến vùng bụng dưới luôn bị chèn ép, cản trở máu lưu thông, tạo điều kiện cho bệnh trĩ phát triển.

 Thói quen ăn uống không lành mạnh
Sử dụng nhiều rượu bia, thức ăn cay nóng, đồ chiên rán không chỉ gây nóng trong người mà còn kích thích hệ tiêu hóa, làm tăng nguy cơ viêm tĩnh mạch và bệnh trĩ.

Triệu chứng nhận biết bệnh trĩ

Nhận diện sớm triệu chứng bệnh trĩ giúp người bệnh kịp thời điều trị và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp:

 Chảy máu hậu môn khi đi đại tiện
Ban đầu máu có thể chỉ lẫn nhẹ trên giấy vệ sinh, sau nặng hơn sẽ chảy thành giọt hoặc bắn thành tia.

 Sa búi trĩ ra ngoài
Búi trĩ có thể sa ra khỏi hậu môn khi rặn mạnh. Ở giai đoạn nhẹ, búi trĩ tự co lại; giai đoạn nặng hơn, người bệnh phải dùng tay đẩy vào.

 Ngứa ngáy, đau rát vùng hậu môn
Cảm giác này thường xuất hiện sau khi đi vệ sinh hoặc ngồi quá lâu.

 Vướng víu, khó chịu quanh hậu môn
Người bệnh luôn cảm thấy như có dị vật ở hậu môn, ảnh hưởng đến sinh hoạt và tâm lý.

 Những triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với nứt hậu môn, polyp trực tràng hoặc thậm chí là ung thư đại – trực tràng. Vì vậy, người bệnh cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Biến chứng nếu không điều trị kịp thời

Không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày, bệnh trĩ nếu không được điều trị sớm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe:

 Thiếu máu mạn tính
Do tình trạng chảy máu kéo dài khi đi đại tiện, người bệnh có thể bị chóng mặt, xanh xao, tim đập nhanh, tụt huyết áp.

 Nhiễm trùng hậu môn
Khu vực hậu môn ẩm ướt là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, dễ dẫn đến viêm loét, apxe hậu môn, nhiễm trùng lan rộng.

Tắc nghẽn búi trĩ, hoại tử
Khi búi trĩ bị nghẹt và không thể co lên, máu không lưu thông được sẽ gây sưng to, đau nhức dữ dội, thậm chí hoại tử nếu không cấp cứu kịp thời.

 Rối loạn tâm lý
Người bệnh luôn cảm thấy khó chịu, mặc cảm, ngại giao tiếp, đặc biệt là người trẻ tuổi hoặc phụ nữ sau sinh – ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.

Phương pháp điều trị bệnh trĩ

Việc điều trị bệnh trĩ cần tùy thuộc vào cấp độ bệnh, tình trạng sức khỏe tổng thể và mong muốn của người bệnh. Hiện nay, cả Tây y và Đông y đều có những hướng đi hiệu quả và có thể kết hợp hỗ trợ nhau để tăng hiệu quả điều trị và hạn chế tái phát.

 Tây y – Xử lý nhanh, hiệu quả cao

Trong Tây y, tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh trĩ, bác sĩ có thể lựa chọn:

 Điều trị nội khoa (dùng thuốc)

Áp dụng cho trĩ độ 1 và 2, khi búi trĩ chưa sa ra ngoài nhiều.

• Thuốc uống: tăng sức bền thành mạch, giảm viêm, chống phù nề.

• Thuốc đặt hậu môn, thuốc bôi: giảm đau, chống ngứa, chống viêm.

Thủ thuật xâm lấn tối thiểu

Áp dụng cho trĩ độ 2 và 3 khi dùng thuốc không còn hiệu quả:

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su

• Chích xơ búi trĩ

• Quang đông hồng ngoại

Ưu điểm là ít đau, thời gian phục hồi nhanh, thực hiện ngoại trú.

 Phẫu thuật cắt trĩ

Chỉ định cho trĩ độ 3 nặng và độ 4, hoặc khi có biến chứng (tắc nghẽn, hoại tử búi trĩ).

Các kỹ thuật phổ biến:

• Cắt trĩ truyền thống (Milligan-Morgan, Ferguson)

• Phẫu thuật Longo (PPH): ít đau, thời gian hồi phục ngắn

• Cắt trĩ bằng laser: ít chảy máu, xâm lấn tối thiểu

 Nhược điểm: dù xử lý nhanh nhưng bệnh có thể tái phát nếu không thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống sau phẫu thuật.

 Đông y – Điều trị từ gốc, hỗ trợ lâu dài

Theo quan niệm Đông y, bệnh trĩ là biểu hiện của tỳ hư, khí huyết ứ trệ, nhiệt kết ở đại tràng. Điều trị tập trung vào bổ khí – hoạt huyết – thanh nhiệt – giải độc – nhuận tràng để làm co búi trĩ từ từ, phục hồi tuần hoàn và tăng sức đề kháng cho cơ thể.

 Bài thuốc uống

• Thăng trĩ dưỡng huyết thang, Bổ trung ích khí thang, kết hợp đương quy, hoàng kỳ, địa du, trắc bá diệp, sài hồ… giúp bổ khí, tăng lưu thông máu, làm co búi trĩ.

 Thuốc ngâm – xông hậu môn

• Sử dụng thảo dược như ngải cứu, lá lốt, lá trầu không, diếp cá… giúp kháng khuẩn, giảm ngứa, sát trùng tự nhiên.

 Châm cứu – xoa bóp bấm huyệt

• Hỗ trợ điều hòa khí huyết, giảm đau, giảm sưng vùng hậu môn.

Đông y phù hợp với người bệnh trĩ độ 1–3, phụ nữ sau sinh hoặc người có cơ địa yếu, ngại phẫu thuật. Đặc biệt, điều trị theo Đông y tại các cơ sở uy tín như Đông y Lê Gia – với hơn 20 năm kinh nghiệm – giúp cải thiện tận gốc nguyên nhân gây trĩ, ngăn ngừa tái phát lâu dài.

 Chế độ chăm sóc và phòng ngừa bệnh trĩ

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc hay can thiệp ngoại khoa, người bệnh cần đặc biệt chú trọng đến chế độ chăm sóc và phòng ngừa để hỗ trợ phục hồi nhanh và tránh bệnh quay lại:

 Ăn uống hợp lý

• Tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt để phòng táo bón.

• Uống đủ nước mỗi ngày (tối thiểu 2 lít) để làm mềm phân.

• Hạn chế rượu bia, cà phê, đồ cay nóng, thực phẩm chiên rán.

 Thói quen đại tiện lành mạnh

• Tạo thói quen đi cầu vào một giờ cố định mỗi ngày.

• Không rặn mạnh khi đi vệ sinh, tránh đọc sách, chơi điện thoại khi ngồi lâu trong nhà vệ sinh.

• Vệ sinh hậu môn sạch sẽ sau khi đi đại tiện bằng nước ấm.

Vận động hợp lý

• Tránh ngồi hoặc đứng quá lâu, sau mỗi 30–45 phút nên thay đổi tư thế.

• Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga để tăng tuần hoàn máu vùng hậu môn.

Kiểm soát cân nặng

• Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý để tránh áp lực lên vùng chậu và tĩnh mạch trực tràng.

Đông y Lê Gia – Địa chỉ uy tín hỗ trợ điều trị tăng huyết áp bằng y học cổ truyền

Với hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị bệnh mạn tính bằng Đông y, Đông y Lê Gia tự hào:

✅ Sử dụng thảo dược sạch – rõ nguồn gốc
✅ Bài thuốc gia truyền phối ngũ bài bản, điều trị theo từng thể bệnh
✅ Kết hợp châm cứu – xoa bóp – dưỡng sinh để nâng cao hiệu quả
✅ Tư vấn tận tâm – đồng hành cùng bệnh nhân lâu dài